CHP Aydın Milletvekili Evrim Karakoz, zeytinyağı üretilirken zeytinden geriye kalan posası (pirina), organik atık olarak ortaya çıkmaktadır. Şu anda birçok fabrika üç fazlı üretim sistemini kullanıyor olsa da iktidar, daha çevreci olduğu gerekçesiyle iki fazlı üretim sistemine geçilmesi için çalışmalar yapıyor. Burada iktidarın ilgisini çeken sistemin çevreci oluşu mu yoksa üretim aşamasında daha çok pirinanın ortaya çıkması mı?” dedi.

İKTİDARIN 800 MİLYON LİRALIK PİRİNA PLANI

1 ton yaş pirinanın ortalama 240 TL’ye satıldığını ve 1 ton kuru pirina yapmak için 4,5 ton yaş pirina kullanıldığını, bunun maliyetinin de 1.080 TL olduğunu ve kurutulmuş 1 ton pirinanın ortalama 4.000 TL’ye satıldığını ifade eden CHP’li Karakoz, “Ne kadar çok pirina üretirseniz o kadar çok para kazanabilirsiniz. Mesela 2022 yılında 421 bin ton zeytinyağı üretilirken, ortaya 1 milyon ton civarı yaş pirina atığı çıktı ve siz bundan sadece kuru pirina yapmak isteseydiniz en az 200 bin ton civarı elde etmiş olacaktınız. Tonu 4 bin liradan hesap edildiğinde en az 800 milyon lira civarında bir paranın kuru pirina yapan şirketlerin kasasına gittiğini görürsünüz. İktidarın üç fazlı üretim sisteminden iki fazlı üretim sistemine geçmek istemesinin tek amacı; bazı şirketlere daha çok para kazandırmak istemesidir” ifadelerini kullandı.

PLANLI SATIŞLAR PİRİNA FABRİKALARI İÇİN UYGULANIYOR

Milletvekili Karakoz; “Anlaşılan o ki! Paranın büyüklüğünden etkilenen iktidar, kendisine yakın olan şirketlerin talepleri üzerine önce yaş Pirinayı tehlikeli atıklar sınıfına soktu. Sonra 15-20 yıldır yüzüne bakmadığı ve bilerek beklettiği üç fazlı üretim sisteminden iki fazlı üretim sistemine geçiş projesini devreye almaya başladı. Tabii ki tüm bunlar yavaş yavaş olurken, iktidara yakın şirketler nerede bir pirina fabrikası, nerede bir pirina işletmesi varsa satın almak için girişimlerde bulundular ve aldılar da. Yani pirina fabrikalarının iktidara yakın şirketlerce alınması planlı bir sürecin eseridir. Bundan sonraki süreç ya zeytinyağı fabrikalarından yaş pirinaları 240 TL’nin altında bir bedelle satın almak ya da tehlikeli atıklar kategorisine soktukları pirinayı, zeytinyağı fabrikalarından ücretsiz ve belki de üstüne para isteyerek alacalardır” değerlendirmesini yaptı.

Evrim Karakoz’un Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’ya soruları şöyle:

• 2018 yılından bugüne kadar geçen süre içinde ve her bir yıl ayrı ayrı belirtilerek ne kadar Pirina açığa çıkmıştır? Zeytinyağı fabrikalarının Pirinaları nasıl değerlendirdiği hakkında bakanlığınıza sunulmuş herhangi bir rapor var mıdır?
• Hayvan yemi olarak da kullanılan ancak hangi bilimsel verilere göre tehlikeli atıklar sınıfına alındığı belli olmayan Pirinanın farikalardan ucuz fiyata alınarak yakıt haline getirileceği ve yüksek fiyatlarla piyasaya satılacağı yönündeki iddialar doğru mudur? Bu iddialar doğruysa hayvan yemi olarak bile kullanılmasında sakınca olmayan Pirina, bilerek veya birilerinin isteği üzerine yakacak olarak kullanılmasın diye mi tehlikeli atıklar sınıfına alınmıştır? Pirinanın tehlikeli atıklar statüsüne alınmasını iktidarınızdan kim ya da kimler talep etmiştir?
• Zeytinyağı üretimi sırasında ve sonrasında açığa çıkan ve genellikle yakacak ve yem olarak kullanılan Pirinanın fabrika havuzlarından toplanmasını hangi şirketler yapmaktadır? Bu şirketler hangi usul, esas ve şartnamelere göre bu işleri ya da ihaleleri almışlardır? Ege Bölgesi’nde birçok Pirina fabrikasını satın alan Verde Yağ Besin Maden Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin fabrikaların atık havuzlarında bekleyen Pirinaları toplamak ve işlemek için bakanlığınız ya da iktidarınız ile yapmış olduğu herhangi bir çalışma ya da anlaşma var mıdır?
• Üç fazlı üretim sisteminden iki fazlı üretim sistemine bir anda geçilmek istenmesi ve konuyla alakalı yasal düzenlemelerin yapılacak olmasının gerekçeleri nelerdir? 1 ton zeytinden üç fazlı sistemde ortalama 500 kilo Pirina, iki fazlı sistemde ortalama 900 kilo Pirinanın açığa çıkması ve açığa çıkan bu Pirinanın iktidara yakın şirketler ya da Pirina işleyen firmalar tarafından alınacağı yönündeki iddialar hakkında ne diyeceksiniz?