Uzm. Dr. Bayram Çivilibal'in yazısı..
Geçtiğimiz günlerde değerli sanatçı Volkan Konak'ın sahnede yaşadığı anlar beni bir hekim olarak derinden etkiledi. Hiç tanımadığım birinin yaşadığı bu durum, halkımızı bilinçlendirmek adına bu yazıyı kaleme almama neden oldu.
Ben tıp fakültesini Almanya'da okudum ve dahiliye, kardiyoloji, acil tıp ve ambulans hekimliği alanlarında çalıştım. Erken emeklilikle İzmir'e yerleştim ve şu an burada hastalarıma hizmet veriyorum. Bu makalede, Almanya ve Türkiye arasındaki farklara da kısaca değineceğim.
Acil tıp ve kardiyoloji ihtisaslarım sürecinde yaklaşık 10.000 vakaya ambulans hekimi olarak müdahalede bulundum. Bu hastaların çoğunu kalp ve damar hastaları, ani kalp ölümü vakaları oluşturuyordu. Ambulans ekiplerimizde acil tıp teknikerleriyle çalışıyor ve yanımızda otomatik defibrilatör, taşınabilir ultrason, oksijen tüpü ve gerekli tüm acil ilaçlar bulunuyordu. Ekipmanlarımız her ay düzenli olarak kontrol edilir ve Avrupa, Almanya ve Amerika Kalp Derneği kılavuzlarına göre güncellenirdi.
Özellikle kalabalık ortamlarda, metro istasyonlarında, konserlerde ve siyasal organizasyonlarda acil durumlara karşı özel ekipler görevlendirilirdi. Rolling Stones, Backstreet Boys, Mario Barth ve Tarkan konserleri gibi etkinliklerde acil tıp uzmanı olarak sağlık ekibimle görev aldım. Benim önerim, büyük oteller ve kalabalık etkinlik alanlarında, acil durumlara anında müdahale edebilecek ekiplerin zorunlu hale getirilmesidir.
Ani bayılma (Senkop) nedenleri
- Vazovagal Senkop: Stres, korku, ağrı veya uzun süre ayakta kalma gibi tetikleyicilerle ortaya çıkar. Kan basıncının düşmesi sonucu beyne yeterli kan gitmemesi bayılmaya neden olur.
- Ortostatik Hipotansiyon: Ani ayağa kalkma sonucu tansiyonun düşmesiyle gelişir. Susuzluk, kan kaybı veya bazı ilaçlardan kaynaklanabilir.
- Kalp Ritmi Bozuklukları (Aritmiler): Kalp atışlarının düzensiz hale gelmesi beyne yeterli kan gitmesini engelleyebilir ve ani ölümlere yol açabilir.
- Yapısal Kalp Hastalıkları: Kalp kapak hastalıkları, kalp yetmezliği veya doğuştan kalp hastalıkları bayılmaya neden olabilir.
- Beyin ile İlgili Nedenler: Epilepsi, inme veya migren kaynaklı bayılmalar görülebilir.
- Kan Şekeri Düşüklüğü (Hipoglisemi): Diyabet hastaları veya uzun süre aç kalan kişilerde görülebilir.
Ani kalp ölümü nedenleri
- Kalp Krizi (Myokard Enfarktüsü): Kalp damarlarının tıkanması sonucu kalp kasına yeterli oksijen gitmez.
- Kardiyak Aritmiler: Kalbin düzensiz atışı, kalbin kan pompalayamamasına neden olur ve ölümcül olabilir.
- Hipertrofik Kardiyomiyopati: Genetik bir hastalık olup, kalp kasının anormal kalınlaşmasına ve ani ölüme yol açabilir.
- Brugada Sendromu & Uzun QT Sendromu: Genetik kaynaklı ritim bozuklukları olup ani ölüme neden olabilir.
- Aort Diseksiyonu: Aortun iç tabakasının yırtılması sonucu ölümcül kanamalar gelişebilir.
Risk faktörleri
- Ailede ani ölüm öyküsü
- Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı
- Hipertansiyon ve diyabet
- Yoğun stres ve ağır egzersiz
- Doping maddeleri ve uyarıcı ilaçlar
Acil bir durumda ne yapmalı?
- Kişiyi omuzlarından sarsarak seslenin: "İyi misiniz?"
- Yanıt vermiyorsa nefes alıp almadığını ve nabzını kontrol edin.
- Kişinin nabzı alınamıyorsa hemen kalp masajına başlayın ve 112'yi aratın.
- Kalp masajını dakikada 100-120 bası olacak şekilde göğsün ortasına baskı yaparak uygulayın.
Yukarda saydığım durumların ileri zamanlarda bir sorun oluşturmasını istemiyorsanız 35 yaşını geçen herkes temel bir kan tahlili (özellikle kolesterol, kan şekeri, tiroid), tansiyon ve kilo kontrolünü mutlaka yaptırmalı. Şayet bunlardan bir tanesi anormallik varsa güvendiğiniz bir kardiyoloğa ve beslenme uzmanına başvurunuz. Kardiyoloğa gittinizde mutlaka bir EKG, el ve ayaklardan tansiyon ölçümü, kalbin duvarların, kapaklarını ve aortasını göründürebilen bir kalp ekokardiyografisi ve şah damarlarınızı kontrol edebileceğimiz renkli doppler yaptırmaya özen gösterin. Şayet şeker kolesterol ve kilo gibi sorunlarınız varsa bunu tedavi gördüğünüz kardiyolog ve diyetisyen ile ilerde size sorun oluşturmayacak şekilde optimal duruma getirin.
