Çocukluk stresi genetik mirasla aktarılıyor

DNA dizilimini değiştirmeden genlerin nasıl ifade edildiğini etkileyebiliyor.

Bilim insanları, çocuklukta yaşanan stresin erkeklerin sperm hücrelerinde epigenetik izler bıraktığını ortaya koydu. Finlandiya’daki Turku Üniversitesi’nden araştırmacılar, epigenetik değişimlerin genlerin nasıl ifade edildiğini değiştirdiğini ve bu değişimlerin ebeveynlerden çocuklara aktarılabileceğini keşfetti.

Araştırmada, 58 babanın sperm hücreleri analiz edildi ve bu kişilerin çocukluk dönemlerinde stresli ortamda büyüyüp büyümedikleri incelendi. Bilim insanları, DNA metilasyonu ve küçük kodlamayan RNA’lar gibi iki farklı epigenetik belirteç üzerinde çalışarak, stresin genetik ifade üzerindeki etkilerini değerlendirdi. DNA metilasyonu, genlerin nasıl okunacağını belirleyen kimyasal bir işarettir ve stres gibi çevresel faktörler bu süreci etkileyebilir. Küçük kodlamayan RNA’lar ise, genetik bilgilerin vücutta nasıl işlendiğini değiştirebilir. Araştırmacılar, çocuklukta yüksek düzeyde stres yaşayan erkeklerin sperm hücrelerinde belirgin epigenetik değişiklikler tespit etti.

Araştırmacılar, çocukluk travmalarının sperm hücrelerinde nasıl değişimlere yol açtığını incelerken, bu değişikliklerin nesilden nesile aktarılma olasılığını da değerlendiriyor. Ancak, epigenetik değişimlerin doğrudan çocuklara geçtiğine dair kesin bir kanıt henüz bulunmuyor.

Turku Üniversitesi Klinik Tıp Bölümü’nden Dr. Jetro Tuulari, bu bulguların bilim dünyasında büyük yankı uyandırdığını belirterek şu açıklamayı yaptı:

“Genler ve DNA yoluyla mirasın nasıl aktarıldığını anlamak biyolojinin en temel unsurlarından biri olmuştur. Ancak artık araştırmalarımız, bu resmin tamamen net olmadığını gösteriyor.”

Yani, bilim insanları henüz epigenetik değişimlerin ebeveynlerden çocuklara kesin olarak geçtiğini kanıtlayamasa da, bu teoriyi destekleyen önemli veriler elde etmiş durumdalar.

Sperm hücreleriyle ilgili başka bir araştırma ise, Kyoto Üniversitesi’nden matematik bilimciler tarafından yapıldı. Bilim insanları, sperm hücrelerinin hareket ederken Newton’un üçüncü hareket yasasını (her etkiye karşı eşit ve zıt bir tepki oluşur) ihlal ettiğini öne sürdü.

Araştırmalara göre, sperm hücrelerinin kuyruğu olan flagella, ‘tuhaf elastik’ bir özelliğe sahip. Bu sayede, yoğun sıvılar içinde enerji kaybı olmadan hareket etmeyi başarabiliyorlar. Bilim insanları, bu mekanizmayı daha iyi anlayarak, doğurganlık sorunları ve hücresel hareketlilikle ilgili yeni keşifler yapabileceklerini düşünüyor