Boşnak kökenli bir Türk vatandaşı olarak 23 Şubat 2025'te İstanbul’da düzenlenen 1. Uluslararası Boşnak kongresi beni çok heyecanlandırdı. Türkiye dünyada en fazla Boşnak’ın yaşadığı ülkedir. Boşnak kongresi sonrası Türkiye ve Balkanlardaki meslektaşlarım ve hemşerilerimle konuştuğumuzda ortaya çıkan görüş tüm dünyadaki Boşnakların ortak platformu olacak bir düşünce kuruluşu kurması idi.
Rumeli Türk Dernekleri Federasyonu’ndan Prof. Dr. Adem Fazlıoğlu'nun bu konudaki yazısından sonra somut hedef ve yol haritasının Türkiye ve dünyadaki Boşnaklar arasında tartışmaya açıp bir an önce gerçekleştirilmesi gerektiğini düşünenlerdenim.
Türkiye ve Balkanlardaki meslektaşlarım ve hemşerilerimle İstanbul’daki Uluslararası Boşnak Kongresi sonrası yaptığımız tartışmalara göre organizasyon şöyle olabilir.
TÜM DÜNYADAKİ BOŞNAKLAR İÇİN DÜŞÜNCE KURULUŞU İSİM ÖNERİLERİ
Bosnia Global Policy Center (BGPC) – Bosna’nın küresel politikalarını şekillendirecek bir merkez.
Bosna Hersek Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (BHSAM) – Türkiye'deki SETA veya ABD’deki RAND Corporation gibi bir akademik düşünce kuruluşu kimliği taşır.
Boşnak Entelektüel Forumu (BEF) – Boşnak aydınlarını bir araya getiren küresel bir düşünce platformu.
Bosniak Strategic Alliance (BSA) – Tüm dünyadaki Boşnakları bir araya getirecek stratejik bir hareket.
Boşnak Akademik ve Stratejik Araştırmalar Merkezi (BASAM) – Akademik çalışmalar ve entelektüel üretim odaklı bir kuruluş.
Bosna Global Think Tank (BGTT) – Küresel boyutta Boşnakların ve Bosna Hersek’in haklarını savunacak bir düşünce kuruluşu.
Boşnak Stratejik Hareketi (BOSHA – Bosniak Strategic Action) – Dünya çapında Boşnakların haklarını koruyacak bir yapı.
NEDEN GLOBAL BOŞNAK DÜŞÜNCE KURULUŞU
Bu fikir, Bosna Hersek’in bağımsızlığı, egemenliği ve Boşnak kimliğinin uluslararası arenada korunması açısından stratejik bir öneme sahip. Dünyada Boşnakların en yoğun olarak Türkiye'de yaşamasına rağmen, burada bir düşünce kuruluşu kurmanın siyasi ve sosyolojik engelleri nedeniyle Bosna Hersek merkezli bir yapı oluşturmak daha akılcı bir yol olabilir.
Bosna Hersek Merkezli Küresel Bir Boşnak Düşünce Kuruluşu Neden Gerekli?
1. Uluslararası Lobi ve Savunuculuk
- Bosna Hersek’in toprak bütünlüğüne ve siyasi yapısına yönelik tehditler, uluslararası alanda yeterince güçlü bir şekilde dile getirilemiyor.
- Küresel ölçekte etkili, akademik temelli bir düşünce kuruluşu, Bosna Hersek’in uluslararası kurumlarda (BM, AB, NATO) daha güçlü temsil edilmesini sağlayabilir.
2. Tarihsel Gerçekleri ve Adaleti Savunma
- Sırbistan’ın ve ayrılıkçı yapıların Bosna Hersek devletini ortadan kaldırmaya yönelik politikaları devam ediyor.
- 1990'larda yaşanan soykırım ve savaş suçları hâlâ tam anlamıyla cezalandırılmadı ve uluslararası hafızada hak ettiği yeri bulamadı.
- Bu düşünce kuruluşu, Srebrenitsa Soykırımı’nın inkârına ve tarihî çarpıtmalara karşı etkili bir savunucu olabilir.
3. Boşnakların Küresel Entegrasyonu ve Temsiliyeti
- Dünya genelinde önemli bir Boşnak nüfusu var (Türkiye, Almanya, ABD, Avusturya, Kanada, İsveç).
- Ancak Boşnaklar, bireysel inisiyatiflerle hareket ediyor ve ortak bir vizyon oluşturamıyor.
- Kurulacak bu düşünce kuruluşu, tüm dünyadaki Boşnakların entelektüel, akademik ve diplomatik gücünü bir araya getirebilir.
4. Bosna Hersek’in Siyasi ve Ekonomik Geleceği İçin Stratejik Vizyon
- Bosna Hersek’teki iç siyasi dengeler kırılgan ve sürekli bir kriz ortamı var.
- Güçlü bir düşünce kuruluşu, Bosna Hersek’in siyasi sisteminin güçlenmesi için somut öneriler ve politikalar geliştirebilir.
- Ekonomik bağımsızlık ve sürdürülebilir kalkınma için stratejiler sunarak Bosna Hersek’in kendi ayakları üzerinde durmasını sağlayabilir.
Düşünce Kuruluşunun Olası Yapısı ve Etki Alan
- Bağımsız ve Uluslararası Nitelikte: Bosna Hersek’te merkezi olacak ancak dünya çapında şubeleri ve temsilcilikleri bulunan bir yapı olmalı.
- Politikadan Bağımsız, Akademik Temelli: Uluslararası hukuk, diplomasi, ekonomi ve insan hakları alanlarında uzman kişilerle desteklenen bir enstitü olmalı.
- Lobi ve Medya Gücü: Dünyanın önemli medya kuruluşlarında yer alacak, Boşnakların sesi olacak bir organizasyon olmalı.
Bu girişim, yalnızca Bosna Hersek için değil, Boşnak kimliğinin küresel arenada hak ettiği temsiliyeti kazanması için de kritik bir adımdır. Böyle bir yapı oluşturmak, Boşnakların tarih boyunca karşılaştıkları adaletsizliklere karşı en etkili cevaplardan biri olabilir.
📌 BOŞNAK STRATEJİK ARAŞTIRMALAR ENSTİTÜSÜ (BSAE) –
TASLAK
Amaç:
- Bosna Hersek’in toprak bütünlüğünü ve siyasi varlığını savunmak.
- Boşnakların haklarını uluslararası arenada koruyacak akademik ve diplomatik bir merkez oluşturmak.
- Sırbistan’ın ve diğer ayrılıkçı güçlerin Bosna Hersek’i işlevsiz hale getirme çabalarına karşı entelektüel ve siyasi bir cephe oluşturmak.
- Boşnak tarihini, kültürünü ve soykırım gerçeğini dünyaya anlatmak.
- Uluslararası diplomasi, akademik çalışmalar ve medya aracılığıyla lobi gücü oluşturmak.
📌 1. KURUMSAL YAPI VE ORGANİZASYON ŞEMASI
📍 Genel Merkez: Saraybosna, Bosna Hersek
📍 Uluslararası Temsilcilikler:
• İstanbul, Türkiye
• Washington DC, ABD
• Berlin, Almanya
• Viyana, Avusturya
• Stockholm, İsveç
🔹 Yönetim Kurulu
🟢 Başkan – (Stratejik kararları yönlendiren lider)
🟢 Genel Sekreter – (Kuruluşun günlük yönetimini koordine eder)
🟢 Uluslararası Diplomasi Direktörü – (Dış ilişkiler ve lobi faaliyetleri)
🟢 Araştırma ve Akademik Yayınlar Direktörü – (Bilimsel çalışmalar ve analizler)
🟢 Medya ve İletişim Direktörü – (Halkla ilişkiler, sosyal medya, medya görünürlüğü)
🟢 Finans ve Kaynak Geliştirme Direktörü – (Bağışlar, fon yönetimi, finansal strateji)
📌 2. ANA FAALİYET ALANLARI
🔹 1. Diplomasi ve Lobi Faaliyetleri
• BM, NATO, AB ve diğer uluslararası kuruluşlarda Bosna Hersek’in çıkarlarını savunacak girişimler.
• ABD, AB ve Türkiye’de etkin lobi çalışmaları yaparak Boşnakların haklarını küresel ölçekte temsil etmek.
• Soykırım inkârına karşı yasal süreçleri desteklemek.
🔹 2. Akademik ve Stratejik Araştırmalar
• Bosna Hersek’in siyasi, ekonomik ve güvenlik stratejileri üzerine bilimsel araştırmalar yapmak.
• Dünya çapında akademik konferanslar ve sempozyumlar düzenlemek.
• Bosna Hersek ile ilgili politikaları şekillendirmek için raporlar ve stratejik analizler yayınlamak.
🔹 3. Medya ve Kamuoyu Çalışmaları
• Uluslararası medya kuruluşlarında Bosna Hersek'in çıkarlarını savunacak içerikler üretmek.
• Sosyal medya ve dijital platformlarda aktif bir bilgilendirme kampanyası yürütmek.
• Bosna Hersek ve Boşnaklarla ilgili dezenformasyonlara karşı etkili medya stratejileri geliştirmek.
🔹 4. Eğitim ve Kültürel Çalışmalar
• Boşnak tarihi, kültürü ve soykırım bilincini artırmak için eğitim programları oluşturmak.
• Boşnak gençlerine yönelik akademik burs programları oluşturmak.
• Uluslararası akademisyen ve uzmanlarla iş birliği yaparak Boşnak tarihi üzerine yeni araştırmalar yapmak.
📌 3. KURULUŞUN İLK ADIMLARI
✅ 1. Kurucu Kadroyu Belirleme: Bosna Hersek, Türkiye, Avrupa ve ABD’den akademisyenler, diplomatlar, iş insanları ve medya profesyonellerinden oluşan bir ekip kurmak.
✅ 2. Hukuki ve Finansal Yapıyı Oluşturma: Bosna Hersek’te resmi kayıt işlemlerini tamamlamak ve fon sağlayıcılarla iletişime geçmek.
✅ 3. İlk Akademik Yayın ve Strateji Raporunu Hazırlama: Bosna Hersek’in karşı karşıya olduğu güncel tehditleri ele alan bir analiz raporu yayınlamak.
✅ 4. Medya ve Tanıtım Kampanyası Başlatma: Kuruluşun tanıtımını yapmak, sosyal medya hesaplarını açmak ve kamuoyunda farkındalık yaratmak.
✅ 5. Uluslararası Paydaşlarla İş Birliği: Bosna Hersek’in dost ülkelerindeki akademik ve diplomatik çevrelerle iş birliği anlaşmaları imzalamak.
📌 4. KURULUŞUN POTANSİYEL İSİMLERİ
• Boşnak Stratejik Araştırmalar Merkezi (BSAE – Bosniak Strategic Research Center)
• Bosnia Global Policy Institute (BGPI)
• Boşnak Adalet ve Strateji Enstitüsü (BASE – Bosniak Advocacy and Strategy Institute)
• Alija İzetbegović Stratejik Araştırmalar Merkezi (AISAM)
• Bosna Uluslararası Strateji ve Araştırma Merkezi (BISAM)